رابطه قرآن وامام رضا ع

خداوند سبحان مردم را به تلاوت قرآن امر فرموده است؛ (...فاقرءوا ما تیسّر من القران).[ سوره مزّمّل، آیه 20] حضرت رضا(علیه‌السلام) شب‏ها در بستر خواب، مقدار زیادی قرآن می‏ خواند و هنگامی که به آیات یادآور بهشت یا جهنم می‏ رسید، بسیار می‏ گریست و از خداوند بهشت را مسئلت می‏کرد و از آتش دوزخ به او پناه می‏برد.   حضرت رضا(علیه‌السلام) نیز به این مطلب که علم به باطن قرآن و نیز تأویل آن نزد عترت طاهره(علیهم‌السلام) است، اشاره کرده است. در پاسخ علی بن محمد بن الجهم که پرسید: ای پسر رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم آیا شما به عصمت پیامبران اعتقاد دارید؟ حضرت فرمودند: آری. وی پرسید: پس در مورد آیه: (وعصی ادم ربّه فغوی) چه می‏فرمایید؟ حضرت فرمودند: وای بر تو ای علی! تقوا پیشه کن و زشتی‏ها را به پیامبران نسبت نده و کتاب خداوند بزرگ را با رأی خود تأویل مکن. خدای والا می‏فرماید: (و ما یعلم تأویله إلاّ الله و الرّاسخون فی العلم... ) ویحک یا علی، اتّق الله ولا تنسب إلی أنبیاءالله الفواحش، ولا تتأوّل کتاب الله‏عزّوجلّ برأیک، فإنّ الله عزّوجلّ یقول: (وما یعلم تأویله... ) عترت طاهره(علیهم‌السلام) رازهای نهانی قرآن را می‏دانند و بر گویا ساختن اخراج غیب ان به شهادت توانمندند. زیرا جایگاه ایشان همان برترین جایگاه قرآن است و از تمایز میان فهم قرآن از طریق تدبّر و درک آن از طریق استنطاق، معنای فرموده حضرت رضا(علیه‌السلام) روشن می‏گردد. در جلسه‏ای مأمون از حاضران پرسید: معنای آیه: (ثمّ أورثنا الکتاب الّذین اصطفینا من عبادنا) را برای من بازگو کنید. علما در پاسخ او گفتند: منظور خداوند همه امت است. مأمون گفت: ای ابا الحسن شما چه می‏گویید؟ حضرت رضا(علیه‌السلام) فرمودند: سخن آنان را نمی‏پسندم، بلکه می‏گویم: مراد خدای بزرگ از این آیه عترت طاهره‏اند؛ لا أقول کما قالوا، و لکن أقول: أراد الله تبارک و تعالی بذلک العترة الطّاهرة. مأمون گفت: چگونه مراد عترت باشد، بدون در نظر گرفتن امّت؟ حضرت رضا(علیه‌السلام) پاسخ دادند: اگر امت مراد باشد، باید همه آنان به بهشت روند. به دلیل فرموده خداوند؛ برخی از آنان بر خود ستم می‏کنند و برخی دیگر میانه رو و گروه سومی به توفیق الاهی جزو پیشتازان صحنه‏های زیبایی‏ها هستند، این است همان تفضل بزرگ. سپس ایشان را در بهشت قرار داد و فرمود: باغ‏های جاویدانی که در آن درآیند. پس وراثت تنها برای عترت طاهره است؛ لو أراد الأُمّة لکانت بأجمعها فی الجنّة لقول الله: (فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد و منهم سابق بالخیرات بإذن الله ذلک هو الفضل الکبیر) ثمّ جعلهم فی الجنّة فقال عزّ وجلّ: (جنّات عدن یدخلونها) فصارت الوراثة للعترة الطّاهرة لا لغیرهم. سپس حضرت رضا(علیه‌السلام) فرمودند: ایشان کسانی هستند که خداوند آنان را در کتابش چنین می‏ستاید: (إنّما یرید الله لیذهب عنکم الرّجس أهل البیت و یطهّرکم تطهیراً) و رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم درباره آنان فرمود: من دو چیز گرانبها میان شما وا می‏گذارم؛ کتاب خدا و اهل بیتم، این دو هرگز از یکدیگر جدا نمی‏گردند تا بر کنار حوض نزد من آیند. پس مراقب باشید که پس از من چگونه با این دو رفتارخواهیدکرد. ای مردم، شما به ایشان علم نیاموزید. زیرا اینان از شما داناترند؛ هم الّذین وصفهم الله فی کتابه، فقال: (إنّما یرید الله... ) و هم الّذین قال رسول الله‏صلی الله علیه و آله و سلم: إنّی مخلف فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی أهل بیتی، لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض، أُنظروا کیف تخلّفونی فیهما، یا أیها النّاس لا تعلّموهم فإنّهم أعلم منکم.... در پایان حضرت رضا(علیه‌السلام) فرمود: خدای عزیز جبّار در کتاب محکمش عترت را بر مردم برتری داده است؛ إنّ الله العزیز الجبّار فضّل العترة علی سائر النّاس فی محکم کتابه. مأمون گفت: کجای کتاب خدا آمده است؟ حضرت رضا(علیه‌السلام) فرمودند: در این فرموده خدای متعالی: (إنّ الله اصطفی ادم و نوحاً و ال إبراهیم و ال عمران علی العالمین ذرّیّةً بعضها من بعض... ).   اهل بیت «اهل ذکر» هستند که بر مردم واجب است از ایشان بپرسند؛ رابعاً ایشان پیشی گیرندگان در نیکی‏ها (السّابقون بالخیرات) هستند و مانند این اوصاف کامل که خداوند در کتاب خودشمار اندکی از انسان‏ها را با آن‏ها ستوده است. حضرت رضا(علیه‌السلام) مصادیق آن را در این فرمایش بیان کرده‏اند: ما اهل ذکر هستیم و مردم باید از ما بپرسند؛ نحن أهل الذّکر و نحن المسؤولون. «وشّاء» می‏گوید: به حضرت(علیه‌السلام) گفتم: پس شما سؤال شوندگان هستید و ما سؤال کنندگان؟ حضرت فرمودند: آری. گفتم: پس بر ما واجب است که از شما بپرسیم؟ حضرت فرمودند: آری، گفتم: آیا بر شما نیز واجب است که به ما پاسخ دهید؟ حضرت(علیه‌السلام) فرمودند: نه، این بر عهده ماست. اگر بخواهیم پاسخ می‏دهیم، و گرنه، نه. آیا این سخن خداوند را نشنیده‏ای که این عطای ماست؛ آن را بی‏شمار ببخش یا نگه‏دار؛ لا، ذاک إلینا، إن شئنا فعلنا و إن لم نشأ لم نفعل، أما تسمع قول الله تبارک و تعالی: (هذا عطاؤنا فامنن أو أمسک بغیر حساب). برگرفته از کتاب: قرآن حکیم از منظر امام‏رضا (ع) تالیف حضرت استادآیت الله جوادی آملی