شرایط عمومی حاکم ازدیدگاه قرآن کریم(1)

منظور از شرایط عام، شرایطی است که  به خصوص درباره حاکم و کارگزاران حکومتی نیامده است بلکه شرایطی عمومی است که قابل تطبیق بر حاکمان و کارگزران حکومتی نیز هست. عقل:  از شرایط عامه تکلیف است و به ضرورت شرط حاکم و کارگزاران است. در قرآن نیز بارها به تعقل دعوت کرده است و از تفکر نکردن نکوهش نموده است. امیر المومنین علیه السلام می فرماید:یحتاج الإمام إلى قلب عقول و لسان قئول و جنان على إقامة الحق صئول (غرر الحکم/340) امام(حاکم وپیشوا) نیازمند قلب پرعقل (هوشمند) است.

آزادی سیاسی درفضای توحید وفضای الحاد

در فضای تاریک و آلوده الحاد و خود محوری، آزادی سیاسی بدین معناست که افراد در انتخابات شرکت کنند و به هر کس و هر گروه که می خواهند رأی دهند و به این «دموکراسی» ببالند. امّا در فضای روشن توحید، آزادی سیاسی هرگز در این محور خلاصه و تفسیر نمی شود. در این فضا، هم از وکالت سخن می رود و هم از ولایت. و بسی تفاوت است مثلاً، بین وکالت فقیه و ولایت او. نباید به شیوه خودباختگان چنین پنداشت که اسلام نیز دموکراسی را می پذیرد و می توان رهبر حکومت اسلامی و فقیه دارای شرایط را با رأی مردم برگزید و بر مَسند حکومت نشاند. هرگز چنین نیست. آنچه که رأی مردم در آن نقش دارد، ولایت فقیه است نه وکالت وی. طبق اندیشه اسلامی، خداوند به وسیله معصومان (علیهم السلام) فقیه دارای شرایط را برگزیده تا جامعه انسانی را راهبری کند. جامعه با رأی خود، ولای این رهبر را می پذیرد، همانگونه که او، خود، نیز ولای خویش را می پذیرد و هیچ نقشی در نشاندن خود بر مسند حکومت ندارد. از اینرو او هم به عنوان یک شخص حقیقی به شخصیّت حقوقی خود، یعنی فقاهت همراه با شرایط دیگر تن می دهد. [ حضرت آیت الله جوادی آملی کتاب فلسفه حقوق بشرْ - صفحه  190]