صفات اخلاقی حضرت فاطمه زهرا در قرآن کریم(4)

ویژگی های بیرونی

 

اطعام

بیان مسئله

اطعام به معناى طعام دادن است. [1]مسئله اطعام به نیازمندان در قرآن کریم مورد توجه خداوند متعال قرار گرفته است.به طوری که اخلاص در اطعام به نیازمندان، مورد ستایش خداوند می باشد. البته مسئله  اطعام خدا در قرآن مطرح وخالقیّت و ولایت خداوند، منشأ اطعام او به بندگانش معرفی شده است:قل أغیر اللَّه أتّخذ ولیًّا فاطر السّموت والأرض وهو یطعم ولایطعم .... [2]در قرآن کریم ده پاداش  برای اطعام‏ با اخلاص قرار داده شده است.1. پذیرایى در بهشت2. تخت‏هاى بهشتى‏3. دستبندهاى بهشتى‏4. سایه‏هاى بهشتى‏5. شراب‏هاى بهشتى‏ 6. عبور از صراط7. لباس‏هاى بهشتى‏8. لقاى الهى‏9. میوه‏هاى بهشتى‏10. نجات از شرور قیامت‏[3]

آیه

وَ یُطْعِمُونَ اَلطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیرا  [4]

إِنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اَللّهِ لا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً  [5]

دلالت

دلالت آیه شریفه که ظاهر آن به صراحت دلالت بر اطعام و غذا دادن می کند روشن می باشد. واین معنای ظاهر آیه مورد اتفاق قاطبه مفسرین می باشد. واگر کسی آیه را برخلاف ظاهر حمل کرده باشد.از منظر محقیقین از مفسرین مطرود می باشدچنا نکه دربیان اقوال مفسرین این معنا به خوبی روشن خواهد بود.

فخر رازی می گوید:همه طاعات در دو چیز جمع شده است یکی تعظیم برای دستورات خداوند است که در آیه شریفه یُوفُونَ بِالنَّذْرِ[6] به آن اشاره شده است و دیگری مهربانی با خلق است که با همین آیه شریفه به آن اشاره شده است. وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ‏.[7]

حضرت آیت الله مکارم نیز می گوید:اطعام کردن آنها ساده نیست، بلکه توام با ایثار در هنگام نیاز شدید است، و از سوى دیگر اطعامى است گسترده که انواع نیازمندان را از" مسکین" و" یتیم" و" اسیر" شامل مى‏شود، و به این ترتیب رحمتشان عام و خدمتشان گسترده است.ضمیر در" عَلى‏ حُبِّهِ‏" به" طعام" باز مى‏گردد، یعنى در عین اینکه علاقه به طعام‏دارند آن را انفاق مى‏کنند، و به این ترتیب شبیه چیزى است که در آیه 92 سوره آل عمران آمده است‏ لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ‏:" هرگز به حقیقت نیکوکارى نمى‏رسید تا از آنچه دوست دارید انفاق کنید". بعضى نیز گفته‏اند ضمیر مزبور به" اللَّه" بر مى‏گردد که در آیات گذشته آمده یعنى آنها به عشق پروردگار اطعام اطعام مى‏کنند ولى با توجه به اینکه این مطلب در آیه بعد مى‏آید معنى اول صحیحتر به نظر مى‏رسد.[8]

در مجمع البیان آمده است:«وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى‏ حُبِّهِ» أی على حب الطعام و المعنى یطعمون الطعام أشد ما تکون حاجتهم إلیه وصفهم الله سبحانه بالأثرة على أنفسهم وفی الحدیث عن أبی سعید الخدری أن النبی ص قال‏ ما من مسلم أطعم مسلما على جوع إلا أطعمه الله من ثمار الجنة و ما من مسلم کسا أخاه على عری إلا کساه الله من خضر الجنة و من سقى مسلما على ظمإ سقاه الله من الرحیق‏.قال ابن عباس یطعمون الطعام على شهوتهم له و محبتهم إیاه وقیل الهاء کنایة عن الله تعالى أی یطعمون الطعام على حب الله.[9]‏

چنانکه فخر رازی در تفسیر خود گفته است اگر این قضیه اطعام را کسی در مورد خانواده علی بن ابی طالب علیه السلام بپذیرد.معنای اطعام روشن و به همان معنایی است که در شان نزول آمده است. و اگر کسی این قضیه تاریخی را انکار کند.اطعام را به معنای عام نیکی و احسان می داند.[10] البته همانطور که روشن شد قضیه تاریخی اطعام خانواده اهل بیت علیهم السلام از جایگاه تاریخی معتبر و کامل نزد محقیقین شیعه و سنی برخوردار است.

---

[1] فرهنگ قرآن    ج‏4    37    

[2] انعام  14

[3] فرهنگ قرآن    ج‏4    44    

[4] الإنسان‏، 8

[5] الإنسان‏، 9

[6] الإنسان: 7

[7] مفاتیح الغیب    ج‏30    746    

[8] تفسیر نمونه    ج‏25    353    

[9] مجمع البیان فى تفسیر القرآن    ج‏10    617    

[10] مفاتیح الغیب    ج‏30    747