ابلیس در قرآن 4
۳:اغواگری ابلیس
همه ما شیطان را به اغواگری وفریبکاری میشناسیم.واساسا او از خداوند مهلت خواست تا به گمراهی واغوای انسانها بپیردازد. گمراه کردن مردم، هدف ابلیس از مهلت خواهى و درخواست عمر طولانى اوست.
...فسجدوا إلاّ إبلیس لم یکن مِّن السّـجدین * قال أنظرنى إلى یوم یبعثون * قال إنّک من المنظرین * قال فبمآ أغویتنى لأقعدنّ لهم صرطک المستقیم * ثمّ لأتینّهم مّن بین أیدیهم ومن خلفهم وعن أیمـنهم وعن شمآئِلهم ولاتجد أکثرهم شـکرین.[1]
اغواگری شیطان در روز قیامت برای پیروانش از جمله منافقین وکفار به طور روشن مشخص میشود.در روز قیامت اقرار کافران در جهنم به گمراه شدن خود از سوى ابلیس مطرح است.وقال الّذین کفروا ربّنا أرنا الّذین أضلاّنا من الجنّ والإنس نجعلهما تحت أقدامنا لیکونا من الأسفلین[2] در روایتى از امام على(ع) نقل شده که مقصود آنان رییس ابلیس ها و قابیل، فرزند آدم است. فی مجمع البیان «ربنا أرنا الذین أضلانا» الآیةیعنون إبلیس الأبالسة و قابیل بن آدم أول من أبدع المعصیة، و روى ذلک عن على علیه السلام.[3]
همین اغواگرى ابلیس، عامل لغزش آدم و حوّاعلیهما السلام و خروج آنان از بهشت گردید.
فأزلّهما الشّیطـن عنها فأخرجهما ممّا کانا فیه وقلنا اهبطوا بعضکم لبعض عدوٌّ .[4]
و یــادم اسکن أنت وزوجک الجنّة ... * فوسوس لهما الشّیطـن ... * فدلّهما بغرور . [5]
قال ربّ بمآ أغویتنى لأزیّننّ لهم فى الأرض ولأغوینّهم أجمعین.[6]
قال فبعزّتک لأغوینّهم أجمعین.[7]
4. عزم ابلیس بر اغواى همه انسان ها، جز گروهى اندک از آنان که همان مخلصین باشند.در برخی از آیات همانند 62 سوره مبارک اسرا با لفظ قلیل از آنها یاد شده است.وإذ قلنا للملـئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلآّ إبلیس ... * قال أرءیتک هـذا الَّذى کرَّمت علىَّ لـئن أخَّرتن إلى یوم القیـمة لأحتنکنّ ذرّیّته إلاّ قلیلا. [8]
ودر آیات دیگری با نام مخلصین از آنان یاد شده است.قال یـإبلیس ما لک ألاّتکون مع السَّـجدین * قال ربّ بمآ أغویتنى لأزیّننّ لهم فى الأرض ولأغوینّهم أجمعین * إلاّ عبادک منهم المخلصین.[9]
* قال فبعزّتک لأغوینّهم أجمعین * إلاّ عبادک منهم المخلصین.[10]
البته باید این نکته را فراموش نکنیم که بسیاری از انسانها درپی اغواگری ابلیس گمراه میشوند.
و لقد صدّق علیهم إبلیس ظنّه فاتّبعوه إلاّ فریقا مّن المؤمنین سبأ [11]
حال که شیطان برای اغواگری به سراغ انسانها می آید .بایدبه این سوال باید پاسخ داده شود که راههای اغواگری شیطان کدامند و شیطان با چه روش هاى اغواگرى سراغ انسان می آید.در قرآن کریم به موارد مختلفی اشاره شده است.ثمّ لأتینّهم مّن بین أیدیهم ومن خلفهم وعن أیمـنهم وعن شمآئِلهم ولاتجد أکثرهم شـکرین.[12]
1. آهنگ باطل، از ابزارهاى ابلیس براى لغزاندن و انحراف انسان ها میباشدوإذ قلنا للملـئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلآّ إبلیس ... * واستفزز من استطعت منهم بصوتک ... .[13] برخى معتقدند منظور از –بصوتک- آهنگهاى باطل مانند غنا و صداهاى دعوت کننده به فساد مى باشد. [14]
2. استفاده از سوگنداز شیوه هاى ابلیس براى اغوای انسان است.فوسوس لهما الشّیطـن ... وقال ما نهـکما ربّکما عن هـذه الشّجرة إلآّ أن تکونا ملکین أو تکونا من الخــلدین * وقاسمهمآ إنّى لکما لمن النّصحین * فدلّهما بغرور فلمّا ذاقا الشّجرة بدت لهما سوءتهما ... .[15]
4. ایجاد آرزو
اغواى انسان ها از راه آرزوهاى موهوم، یکی دیگرازشیوه های ابلیس است. وإن یدعون إلاّ شیطـنا مَّریدا * لَّعنه اللَّه وقال لأتَّخذنَّ من عبادک نصیبا مَّفروضا * ... ولأمنّینّهم ... .[16]
تزیین اعمال ناپسند نزد مردم، از روش هاى اغواگرى ابلیس است.قال یـإبلیس ما لک ألاّتکون مع السَّـجدین * قال ربّ بمآ أغویتنى لأزیّننّ لهم فى الأرض ولأغوینّهم أجمعین.[17]
مشارکت ابلیس در اموال انسان ها براى اغواى آنان از دیگر ابزارهای سیطان برای گمراهی انسان است.
وإذ قلنا للملـئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلآّ إبلیس ... * واستفزز من استطعت منهم بصوتک وأجلب علیهم بخیلک ورجلک وشارکهم فى الأمول والأولـد وعدهم وما یعدهم الشّیطـن إلاّ غرورا.[18]
[1] اعراف (7) 11 و 14 - 17
[2] فصلت (41) 29
[3] تفسیر نور الثقلین ج4 545
[4] بقره (2) 36
[5] اعراف (7) 19 و 20 و 22
[6] حجر (15) 39
[7] ص (38) 82
[8] اسراء (17) 61 و 62
[9] حجر (15) 32 و 39 و 40
[10] ص (38) 82 و 83
[11] (34) 20 و 21
[12] اعراف (7) 11 و 17
[13] اسراء (17) 61 و 64
[14] مجمع البیان، ذیل آیه
[15] اعراف (7) 20 - 22
[16] نساء (4) 117 و 119
[17] حجر (15) 32 و 39
