صفات اخلاقی حضرت فاطمه زهرا در قرآن کریم(2)
ویژگی های درونی
اخلاص
بیان مسئله:
یکی از ویژگیهای انسان های برتربه عنوان یک فضیلت بزرگ و زیر بنائی برای سایر فضائل ، اخلاص است. خداوند پیامبران بزرگ خویش را با این صفت در قرآن کریم ستوده است . وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتابِ مُوسى إِنَّهُ کانَ مُخْلَصاً وَ کانَ رَسُولاً نَبِیًّا ترجمه : و در این کتاب، [سرگذشتِ] موسی را یاد کن، بی تردید او انسانی خالص شده و فرستاده ای پیامبر بود. [1]
یکی از ویژگیهائی که خداوند متعال در قرآن کریم در مورد حضرت زهرا سلام الله علیها مورد اشاره قرار داده است ، فضیلت اخلاص می باشد. در تعریف اخلاص گفته شده است:اخلاص پاک کردن نیّت از شرک و ریا است. [2]اخلاص سرّى است الهى که تنها در قلب بندگان محبوب الهى قرار مىگیرد.[3]
آیه
وَ یُطْعِمُونَ اَلطَّعٰامَ عَلىٰ حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً ، إِنَّمٰا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اَللّٰهِ لاٰ نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزٰاءً وَ لاٰ شُکُوراً ﴿الإنسان8-9﴾
دلالت آیه
نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اَللّهِ
مجموع آیه شریفه در مورد اطعام اهل بیت علیهم السلام می باشد که فاطمه زهرا سلام الله علیها یکی از این افراد می باشد.چنانکه در شان نزول این آیه شریفه وارد شده است. فی مجمع البیان قد روى الخاص و العام أن الآیات من هذه السورة و هی قوله: إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ الى قوله: و کانَ سَعْیُکُمْ مَشْکُوراً نزلت فی على و فاطمةو الحسن و الحسین علیهم السلام و جاریة لهم تسمى فضة.[4]
محل دلالت آیه بر اخلاص فاطمه سلام الله علیها این فراز نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اَللّهِ است.که خداوند این اطعام را به عنوان یک عمل خالص که فقط به خاطر خداوند انجام شده است. وهیچ شائبه غیر الهی در آن راه نداشته است.معرفی می کند.چنانکه صاحب مجمع البیان می فرماید: إِنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ أی لطلب رضا الله خالصا لله مخلصا من الریاء و طلب الجزاء و هو قوله «لا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً» … و المراد لا نطلب بهذا الطعام مکافاة عاجلة و لا نرید أن تشکرونا علیه عند الخلق بل فعلناه لله . [5]
فخر رازی هم می گوید با توجه به ادامه آیه که می فرماید: لا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً هر احتمالی را در قصد ونیت اینها که اخلاص محض نباشد رد می کند.[6]
علامه طباطبائی هم می فرماید: معنى کون العمل لوجه الله على هذا کون الغایة فی العمل هی الاستفاضة من رحمة الله و طلب مرضاته بالاقتصار على ذلک و الإعراض عما عند غیره من الجزاء المطلوب، و لذا ذیلوا قولهم:«إِنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ» بقولهم «لا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً».[7]
